Ryzyko w naszych kranach

Znaczenie ryzyka w projektach

Ryzyko towarzyszyło człowiekowi od początku dziejów. Początkowo było związane głównie z bezpieczeństwem niezbędnym w walce o przeżycie naszych praprzodków . Ryzyko jest blisko spokrewnione z wyborem, gdyż podejmowanie dynamicznych działań powoduje zazwyczaj niepewność. Można powiedzieć, że obecnie ryzyko jest wkomponowane w każdy aspekt dynamicznego rozwoju świata. Chapman i Ward definiują ryzyko jako „implikacje istnienia znacznej niepewności odnoszącej się do poziomu rezultatów, które mogą być osiągnięte przez projekt”.

Doświadczenia zarówno moje, jak i wielu menadżerów wskazują, że ryzykiem może stać się praktycznie każdy czynnik, który oddziałuje na parametry i wyniki projektu i może wystąpić na każdym etapie cyklu realizacji projektu. Badania sukcesu projektów IT przeprowadzone przez The Stanish Group w trzech klasycznych wymiarach: czasu, budżetu i zakresu jasno wskazują, że tylko 16,2% projektów zostało zrealizowanych w zaplanowanym terminie, budżecie i zakresie.

Istotę ryzyka projektowego potwierdza Narodowe Centrum Badań i Rozwoju finansujące innowacyjne projekty wymagając już w fazie składania wniosków o dofinansowanie jasnego określenia i zdefiniowania głównych ryzyk w przyszłych projektach. Ryzyko odnosi się do „podejście do identyfikacji, oceny i kontroli niepewności w trakcie projektu, co w efekcie podnosi prawdopodobieństwo jego udanej realizacji”. Zarządzanie ryzykiem powinno być prowadzone na przestrzeni całego cyklu życia projektu. Identyfikacja i ocena ryzyka powinny być jednym z ważniejszych zadań kierownika projektu, lecz z praktyki wiadomo, że ten istotny element w pragmatyce projektowej schodzi na dalszy plan a w efekcie pomijanie tego ważnego elementu może znacząco wpływać na powodzenie całego projektu. Oczywiście zagadnienie ryzyka jest pojęciem wieloznacznym i występuje w wielu dziedzinach. Stanowi kalkulację prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia, które może spowodować stratę. 

Ryzyko środowiskowe

Bezpośrednią przyczyną napisania tekstu o ryzyku nie były tylko moje doświadczenia związane z zarządzaniem projektami geoinformatycznymi, ale przede wszystkim pojawienie się tego terminu w ustawie Prawo Wodne. Do tej pory w dziedzinie ochrony środowiska ryzyko najczęściej kojarzyło się niebezpieczeństwem powodziowym. Prawo Wodne obowiązujące od stycznia 2017 wprowadziło nowy aspekt ryzyka, a mianowicie odnoszący się do ujęć wód. Zgodnie z zapisami ustawy właściciel ujęcia realizujący zadania w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę jest zobowiązany przeprowadzić analizę ryzyka i przekazać ją do właściwego wojewody (art. 133 ust. 4). Analiza ryzyka będzie niezbędna przy wyznaczaniu strefy ochronnej ujęcia wody obejmującej teren ochrony bezpośredniej i pośredniej. Będzie ona wymagana dla (art. 133 ust. 4):

  • indywidualnych ujęć wody dostarczających do 10 m3 wody na dobę lub służących zaopatrzeniu w wodę do 50 osób, jeżeli woda jest dostarczana jako woda przeznaczona do spożycia przez ludzi, w ramach działalności handlowej, usługowej, przemysłowej albo do budynków użyteczności publicznej,
  • ujęć wody dostarczających więcej niż 10 m3 wody na dobę lub służących zaopatrzeniu w wodę więcej niż 50 osób.

Analiza ryzyka ujęć wód pitnych

Analiza ryzyka będzie podstawą do wyznaczenia stref ochrony bezpośredniej i pośredniej dla konkretnego ujęcia wód. Należy jeszcze raz podkreślić, że analiza ryzyka jest obowiązkowo przeprowadzana przez właściciela ujęcia wody realizującego zadania w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Dokument ten będzie miał konsekwencje zarówno dla właściciela ujęcia, jak i właścicieli nieruchomości sąsiadujących. Ustawodawca dość ogólnie definiuje zakres tego opracowania wskazując, że powinien obejmować ocenę zagrożeń zdrowotnych z uwzględnieniem czynników negatywnie wpływających na jakość ujmowanej wody, przeprowadzoną w oparciu o analizy hydrogeologiczne lub hydrologiczne oraz dokumentację hydrogeologiczną lub hydrologiczną, analizę identyfikacji źródeł zagrożenia wynikających ze sposobu zagospodarowania terenu, a także o wyniki badania jakości ujmowanej wody.

Łagodzenie wpływu zagrożeń

Analizy środowiskowe zazwyczaj są dość skomplikowanymi opracowaniami, gdyż rzetelne opracowanie wymaga uwzględnienia wielu czynników i prześledzenie szeregu skomplikowanych procesów zachodzących w środowisku przyrodniczym. Jest to szczególnie ważne, jeżeli w grę wchodzą konsekwencje dla ludzkiego zdrowia, a z takim przypadkiem mamy do czynienia w tej konkretnej sytuacji, co jasno sygnalizuje ustawodawca. Racjonalna ochrona ujęć wód podziemnych, szczególnie tych czerpiących zasoby podziemne, jest tym bardziej istotna w kontekście wzrastającej liczby zanieczyszczeń oraz zmian klimatycznych. Wystarczy wspomnieć suszę hydrologiczna, o której latem tego roku alarmowali rolnicy, gdyż ma to bezpośrednie konsekwencje w zmniejszających się zasobach wód podziemnych. Biorąc pod uwagę wszystkie te czynniki razem przed racjonalnym wykonaniem analizy ryzyka stawiane są bardzo wysokie wymagania, gdyż w efekcie będzie to miało swoje konsekwencje w warstwie gospodarczej, zdrowotnej i środowiskowej.

Środowisko czy gospodarka?

Rzetelne rozpoznanie ognisk zanieczyszczeń i zagrożeń występujących w sąsiedztwie ujęcia wód jest podstawą analizy migracji substancji mogących potencjalnie skazić wody pitne. Materiał ten jest wkładem do modelu hydrogeologicznego jaki tworzony jest do określenia strefy ochronnej. Analiza ryzyka, jak już wcześniej wspomniano, to analiza szeregu czynników, a także balansowanie między wymaganiami środowiskowymi a prowadzoną przez lokalną społeczność działalnością gospodarczą. To także optymalizacja zakazów związanych z dbałością o środowisko jakie zostawimy przyszłym pokoleniom a bieżącym rozwojem gospodarczym. Dlatego też dobrze przeprowadzona analiza ryzyka uwzględniająca szereg elementów mających bezpośredni wpływ na wody pitne dostarczane do naszych domów ma istotne znaczenie. Dokument ten powinien należycie ocenić zagrożenia dla zdrowia, ale jednocześnie tak konstruować strefy ochronne, aby w przesadny sposób nie ingerowały w prowadzoną przez lokalną społeczność działalność gospodarczą. Jednym słowem opracowanie to wymaga głębokiej wiedzy o środowisku, ale także rozsądnego planowania nakazów i zakazów. 

Zmiana podejścia do analizy ryzyka

W ochronie środowiska podobnie jak zarządzaniu projektami analiza ryzyka była do tej pory  marginalizowana. Mało kto miał czas na takie analizy wobec innych ważnych, bieżących działań. Ustawodawca wprowadzając w Prawie Wodnym wymóg tworzenia takiego dokumentu dla ujęć wód daje jasny sygnał, że zmienia się podejście do tego zagadnienia. Jednocześnie ważne jest, aby analizy ryzyka były wykonywane zgodnie z potrzebami społecznymi i środowiskowymi, a nie stały się „pułkownikiem” tworzonym tylko na potrzeby wymogów prawnych. Wszystkich zainteresowanych tematyką analizy ryzyka biznesowego i środowiskowego zapraszam do bezpośredniego kontaktu mailowego: tomasz@nalecz.pl

Skomentuj

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *